افسردگی فصلی و احتمال بروز آن در کودکان و نوجوانان
آیا درباره افسردگی فصلی چیزی شنیده‌اید؟ آیا باور دارید که اختلالی تحت عنوان افسردگی فصلی وجود داشته باشد و حتی نوجوانان و کودکان را هم به خود درگیر کند؟ بله؛ واقعاً چنین اختلالی وجود دارد! از افسردگی فصلی تحت عنوان SAD نیز یاد می‌کنند. SAD مخفف Seasonal affective disorder و به معنای اختلال عاطفی فصلی است. افسردگی فصلی و احتمال بروز آن در کودکان و نوجوانان نیز وجود دارد و این وضعیت مختص به گروه سنی بزرگسالان نیست. در این بخش قصد داریم جوانب مختلف افسردگی فصلی، احتمال بروز آن در گروه سنی کودک و نوجوان و همچنین اثرات آن را مورد بررسی قرار دهیم.
افسردگی فصلی چیست؟
اختلال عاطفی فصلی یا SAD یکی از اقسام افسردگی به شمار می‌رود. SAD مخفف عبارت Seasonal affective disorder است که یک اصطلاح قدیمی برای اختلال افسردگی اساسی MDD محسوب می‌شود. این نوع از افسردگی همانگونه که از نامش برمی‌آید با تغییر فصل بروز می‌کند. جالب است بدانید که افسردگی فصلی در افراد و حتی گروه سنی کودک و نوجوان در یک زمان مشخص شروع شده و در یک زمان مشخص تمام می‌شود.
کودک و نوجوان من مبتلا به افسردگی است؟
برخی از والدین این سوال را دارند که چگونه باید بفهمند فرزند کودک یا نوجوان آن‌ها درگیر به افسردگی فصلی است؟ کودک، نوجوان و بزرگسال در مواجهه با افسردگی فصلی علائمی از خود نشان می‌دهند. از جمله علائم شایع افسردگی فصلی در رده سنی کودک و نوجوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در طول روز کمبود انرژی دارد، در حالیکه سوء تغذیه ندارد.
- بی‌حال و خسته است، در حالیکه فعالیت بدنی سنگینی نداشته است.
- احساس خستگی مداوم دارد.
- بدخلق است و گاهی پرخاشگری هم می‌کند.
اغلب نوجوان و کودکانی که دچار این اختلال می‌شوند، نشانه‌هایش را از پاییز تا اواخر زمستان تجربه می‌کنند. دلیل این گفته شیوع کمتر آمار مبتلایان به افسردگی فصلی در تابستان و بهار است.
افسردگی فصلی در نوجوانان
ممکن است بپرسید که چرا انقدر بر افسردگی فصلی کودکان و نوجوانان تاکید می‌کنیم! خوب است بدانید که افسردگی فصلی بیشتر در گروه سنی نوجوان و جوان بروز می‌کند. همچنین بعد از این دو گروه بانوان بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی فصلی هستند. بخاطر بسپارید که هیچ کسی نمی‌تواند افسردگی فصلی را خودسرانه و با روش‌های غیر علمی برطرف و کنترل کند. برای درمان و کنترل افسردگی فصلی کودک و نوجوان نیاز به روانشناس دارد. با پیشگیری و مهار زودهنگام اصولی این اختلال می‌توانید انگیزه و روحیه کودک/ نوجوان را افزایش دهید.
آیا افسردگی فصلی در کودکان درمان دارد؟
خوشبختانه در علم پزشکی امروز تقریباً دردی بدون درمان باقی نمانده و متخصصین هر حوزه می‌توانند عارضه‌ها و اختلالات جسمانی و روانی را با روش‌های مختلف درمان و کنترل کنند. در صورتی که فرزند شما مبتلا به افسردگی فصلی باشد، می‌توانید از تکنیک‌های درمانی زیر برای بهبود حال او استفاده کنید:
- نور درمانی. از نور درمانی تحت عنوان فتوتراپی نیز یاد می‌شود.
- تجویز دارو. با توصیه و تجویز پزشک می‌توانید از داروها برای کنترل این وضعیت استفاده کنید.
- روان درمانی. روان درمانی تحت نظر کارشناس و پزشک انجام می‌گیرد.
شایع‌ترین علائم ابتلا کودکان و نوجوانان به افسردگی فصلی چیست؟
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم معمولاً افسردگی فصلی از اواخر پاییز و یا اوایل زمستان شروع می‌شود. با فرا رسیدن بهار و تابستان به تدریج علائم افسردگی فصلی برطرف می‌شوند. معدود افرادی هستند که از بهار و تابستان درگیر افسردگی فصلی می‌شوند. در ابتدا نشانه‌های افسردگی فصلی چندان مشخص نیستند، اما رفته رفته تشدید می‌شوند.
رایج‌ترین نشانه‌های افسردگی فصلی عبارتند از:
- بروز اختلال در خواب
- تغییر سطح اشتها و وزن
- هر روز احساس افسردگی دارید
- انرژی کافی ندارید
- نسبت به فعالیت‌های مورد علاقه خود احساس خوبی ندارد
- به خوبی نمی‌توانید تمرکز کنید
- آشفته هستید و احساس سستی دارید
- مدام به مرگ و خودکشی فکر می‌کنید
- احساس گناهکار بودن دارید
- احساس بی‌ارزش بودن دارید
- به شدت ناامید هستید
گاهی افراد پیش از پاییز و زمستان نشانه‌های افسردگی را تجربه می‌کنند. بنابراین مشخص می‌شود که فرد درگیر به افسردگی فصلی بهار و تابستان است. در ادامه فرق بین این دو را بررسی می‌کنیم.
کدام یک از نوجوان و کودکان به افسردگی فصلی مبتلا می‌شوند؟
هنوز به‌طور دقیق روشن نشده که چرا نوجوانان و کودکان دچار افسردگی فصلی می‌شوند. معمولاً علل بروز این وضعیت در یک کودک با مورد دیگر کاملاً متفاوت است. البته نوجوانان و کودکانی که اعضای خانواده‌شان سابقه عارضه روانی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارند.
دلایل ابتلا کودکان و نوجوانان به افسردگی فصلی
در ادامه مهم‌ترین دلایل بروز افسردگی فصلی در کودکان و نوجوانان را بررسی می‌کنیم:
- تغییر ساعت بیولوژیکی بدن
یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز افسردگی فصلی در کودکان و نوجوانان تغییر ساعت بیولوژیکی بدن است که از آن تحت عنوان ریتم شبانه روزی نیز یاد می‌شود. از زمان آغاز فصل پاییز سطح نور خورشید کاهش پیدا کرده و در زمستان نیز این وضعیت پابرجاست. این کاهش سطح نور خورشید خود می‌تواند عامل شروع افسردگی فصلی باشد.
زمانی که نور خورشید در پاییز و زمستان کاهش پیدا می‌کند، ساعت بیولوژیکی بدن نیز دچار دگرگونی شده و به این ترتیب فرد احساس افسردگی، خستگی و سستی می‌کند. به همین علت در مناطقی که زمستان با شب‌های طولانی وجود دارد و نور خورشید در این فصل کاهش پیدا می‌کند، افراد شانس بیشتری برای تجربه افسردگی فصلی دارند. به عنوان مثال افرادی که در کانادا و آلاسکا زندگی می‌کنند، بیشتر از مردم ساکن در فلوریدا شانس ابتلا به افسردگی فصلی را دارند.
- عدم تعادل سطح ملاتونین مغز
ملاتونین یکی از هورمون‌هایی است که در مغز ترشح می‌شود. با تغییر فصول تعادل سطح هورمون ملاتونین بدن نیز بر هم می‌خورد . این اتفاق می‌تواند در خلق و خو و الگوی خواب افراد نیز موثر باشد. چراکه سطح ملاتونین در تعیین وضعیت خلق و خو و الگو خواب افراد تاثیرگذار است.
- بر هم خوردن سطح سروتونین مغز
کاهش سطح سروتونین امکان دارد در بروز افسردگی فصلی نقش داشته باشد. زمانی که در پاییز و زمستان نور خورشید کاهش پیدا می‌کند، سروتونین نیز کمتر شده و به این ترتیب زمینه برای بروز افسردگی فصلی فراهم می‌شود.
ریسک فاکتورهای رایج افسردگی فصلی در کودکان و نوجوانان
معمولاً بیشتر افسردگی در گروه مونث رخ می‌دهد، همچنین گروه کودک و نوجوان بیشتر نسبت به زنان در معرض ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارند. البته ریسک فاکتورهایی وجود دارند که می‌توانند شانس ابتلا نوجوانان و کودکان به افسردگی فصلی را تقویت کنند:
سابقه خانوادگی: اگر کودک یا نوجوان در خانواده خود خویشاوندی با سابقه ابتلا به افسردگی فصلی یا اختلال افسردگی از نوع دیگر داشته باشد، نسبت به دیگر همسالان خود بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارد.
ابتلا به افسردگی اساسی: اگر کودک درگیر به افسردگی اساسی یا اختلال دو قطبی باشد، در فصل پاییز و زمستان علائم اختلالش شدت می‌گیرند.
موقعیت زندگی: افرادی که در شمال یا جنوب خط استوا زندگی می‌کنند، بیشتر شانس ابتلا به افسردگی فصلی دارند. این آمار بالاتر به کاهش نور خورشید در زمستان و روزهای طولانی تابستان مرتبط است.
آیا افسردگی فصلی برای فرزند من خطرناک است؟
تفاوتی ندارد افسردگی از کدام نوع باشد، حتی افسردگی فصلی و علائم آن را نیز باید جدی بگیرید. در صورتی که افسردگی فصلی و نشانه‌های مرتبط با آن مورد کنترل و درمان قرار نگیرند، می‌توانند کودک یا نوجوان را درگیر به مشکلات جدی‌تری کنند. از جمله عوارض عدم درمان و کنترل افسردگی فصلی در نوجوانان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انزوا طلبی و گوشه گیری از اجتماعی
- بروز رفتارهای مشکل آفرین در محیط مدرسه
- اضظراب شدید
- اختلال پرخوری یا بی‌اشتهایی
- افزایش تمایل به خودکشی
- تمایل به مصرف مواد مخدر
نتیجه گیری
افسردگی فصلی یکی از اقسام افسردگی است و محدودیت سنی ندارد. کودکان و نوجوان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارند. افسردگی فصلی را می‌توان با روش‌های درمانی مختلف همچون نور درمانی، تجویز داروها و روان درمانی تحت کنترل قرار داد. نوجوانان درگیر به افسردگی فصلی شدیداً آسیب پذیر هستند، بنابراین لازم است برای کنترل این وضعیت در فرزند خود با روانشناس یا روانپزشک در ارتباط باشید
ارسال نظر