بدون شک، همه ما انسان ها در رابطه با اهمیت دوران نوجوانی شنیده ایم و می دانیم که این دوره با تمامی دوره های دیگر در طول عمر انسان متفاوت بوده و باید جدی گرفته شود. دوره نوجوانی، دوره ای است که در آن، فرد علاوه بر رشد و تغییرات جسمی و اخلاقی، برای آینده خود تصمیم می گیرد و آن را رقم می زند. در این دوره، نوجوان در ابتدا دچار برخی سوالات بنیادی می شود، علاقه زیادی به درک درون خود پیدا می کند، سعی می کند شخصیتی برای خود بسازد و نقشی را در جامعه انتخاب کند. به طور کلی، و همانطور که در برخی دیگر از مقالات نیز اشاره کردیم، بازه زمانی متفاوتی دارد، یعنی ممکن است برای فردی زودتر یا دیرتر از زمان پیش بینی شده رخ دهد و به فضایی که شخص در آن بزرگ می شود، بسیار بستگی دارد.
حال، این علاقه و تمایل بیش از حد نوجوانان به بزرگ شدن و درک همه چیز در زمان کوتاه باعث می شود تا گاها نوجوان دچار شناختی اشتباه از یک موضوع شوند و همین اشتباه، شروعی برای اشتباهات بیشتر پشت آن باشد. به همین دلیل، علاوه بر نظارت خانواده بر نوجوان، نباید حضور موثر و ضروری مشاور را نادیده بگیریم. یادمان باشد که حضور مشاور در کنار نوجوان به این معنا نیست که او جای پدر و مادر نوجوان را گرفته و آنها نباید دخالت کنند بلکه حضور مشاور به این معناست که او در کنار خانواده به نوجوان کمک می کند تا بتواند از این دوره با نگاهی منطقی عبور کند.
از دیگر دلایلی که می توان ضرورت حضور مشاور را برای نوجوانان نشان داد، تنش ها و درگیری های ذهنی این دوره است. وقتی شما به دنیای نوجوانی پا می گذارید به نوعی همیشه درگیر ساخت اعتقادات و باور های خود هستید. به نوعی می توان گفت شما در حال طی کردن مسیری هستید که پر از استرس، تنش و درگیری های ذهنی است. حضور مشاور به عنوان یک فرد کمک کننده در رفع این استرس ها و نگرانی ها بسیار قابل توجه و ضروری است. در ادامه این متن قصد داریم شما را بیشتر با بحث مشاور و ضرورت حضور آنان در زندگی یک نوجوان آشنا کنیم.
نشانه های دوران بلوغ
قبل از آن که به بررسی نقش و فواید مشاور در زندگی نوجوانان بپردازیم، باید در ابتدا با یک سری از نشانه ها و علائم بلوغ در نوجوانان آشنا شویم تا بتوانیم در زمان درست از مشاوران کمک بگیریم. از مهم ترین نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جهش رشد: هم پسران و هم دختران در دوران بلوغ رشد سریع قد و وزن را تجربه خواهند کرد. دختران معمولاً جهش رشد خود را بین 8 تا 13 سالگی، و پسرها جهش رشد خود را بین 10 تا 15 سالگی تجربه می کنند.
- موهای بدن: در دوران بلوغ، پسران شروع به رشد موهای بدن در صورت، سینه، زیر بغل و ناحیه شرمگاهی خود می کنند. دختران نیز شروع به رشد موهای بدن می کنند، با این تفاوت که این فرایند معمولاً روی پاها، زیر بغل و ناحیه شرمگاهی بیشتر است.
- آکنه: رایج ترین نشانه در دوران بلوغ، وجود آکنه های پوستی است. در دوران بلوغ، بدن هورمون‌های بیشتری تولید می‌کند که باعث می‌شود پوست چربی اضافی تولید کرده و منجر به افزایش تعداد جوش‌ها شود.
- رشد سینه: رشد سینه دختران معمولا از سنین 8 تا 13 سالگی شروع شده و بعد از مدتی روند آن کاهش می یابد. پسران نیز رشد سینه‌ها را تجربه می‌کنند، اگرچه معمولاً نسبت به دختران کمتر قابل توجه است.
- تغییرات صدا: پسرها با رشد حنجره، صدای خود را عمیق تر می کنند. دختران نیز تغییر در صدای خود را تجربه خواهند کرد، اما معمولاً به اندازه پسرها چشمگیر نیست.
فواید و تاثیرات مشاور در زندگی یک نوجوان
- کمک به کسب اعتماد به نفس
ورود به دوره نوجوانی، به این معنا است که شما با نگاهی متفاوت و کامل تر وارد دنیایی جدید می شوید. در زمان کودکی رفتار اعضای خانواده، رفتار افراد در جامعه، قوانین و مقررات، فضای پیرامون کودک و... تماما طوری طراحی شده اند که کودک هیچ احساس تنهایی و ترسی برایش پیش نیاید اما وقتی وارد دنیای نوجوانی می شوید اوضاع به نحوی دیگر است به این صورت که نوجوان با وضوح بیشتر به دنیای اطراف خود نگاه می کند و به احتمال زیاد اعتماد به نفس خود را می بازد. به این گونه که حس می کند توانایی مقابله با این دنیا را ندارد.
بسیاری از نوجوانان در رابطه با این موضوع دچار درونگرایی می شوند و ضربه شدیدی می بینند. برای افزایش اعتماد به نفس در نوجوان، حضور یک مشاور در کنار خانواده ای حامی و موثر بسیار توصیح می شود زیرا مشاور می تواند نوجوان را در مقابل بسیاری از شکست ها و یا مشکلات مقاوم سازد و اعتماد به نفس وی را بیفزاید. در انتخاب یک مشاور مفید و موثر برای کسب اعتماد به نفس نوجوان بسیار دقت کنید چرا که انتخاب اشتباه مشاور برعکس تاثیرات منفی زیادی می گذارد.
- کمک به افزایش روحیه عزت نفس
از دیگر موضوعاتی که در آن مشاور می تواند به شما و نوجوان تان کمک کند ایجاد عزت نفس است. ممکن است در نگاه اول عزت نفس و اعتماد به نفس بسیار باهم شباهت داشته باشند و یا حتی شما آنها را یکسان بدانید اما باید توجه داشت که علاوه بر شباهت های این دو، تفاوت های چشم گیری نیز میان این دو وجود دارد. عزت نفس به طور کلی اهمیت دادن و ارزش قائل بودن نوجوان به خود است، بسیاری از نوجوانان در زمان مواجهه با این دوره عزت نفس خود را از دست می دهند و احساس می کنند در مقابل این دنیا بسیار ناچیز هستند و اهمیتی ندارند.
کمک های تخصصی یک مشاور و یا روانشناس در کنار حمایت عاطفی خانواده ی نوجوان برای گذر از این احساس لازم است زیرا در صورت نداشتن عزت نفس، نوجوان برای خود و آینده خود تلاشی نمی کند و علاوه بر اینکه برای خود ارزش قائل نیست، دنیای پیرامون را نیز بی اهمیت می بیند که به سرنوشتش بسیار ضربه می زند.
- جلوگیری از افسردگی
احساس بی اهمیت بودن که حاصل از نبود عزت نفس است می تواند موجب افسردگی نوجوان شود، به نحوی که نوجوان احساس می کند دلیلی برای حضور در این دنیا ندارد و بعضا به خود کشی نیز فکر می کند. افسردگی نیز مانند دیگر عوامل باعث می شود نوجوان از ادامه تلاش های خود نا امید شود و آینده خود را به نوعی به سمت نابودی ببرد. در این بحران هویتی که نوجوان دچارش می شود معمولا خود شان را از جامعه و خانواده جدا می بینند و رفته رفته به سمت افسردگی می روند.
در این بحران هویتی درمان های خود سرانه می تواند بسیار اشتباه باشند و یا حتی فرد را بیشتر از قبل به سمت افسردگی ببرد. پس استفاده از یک مشاور قطعا ضروریست و نباید به آن بی توجهی کرد.