سرطان در کودکان ضمن اینکه خود یک وضعیت خاص محسوب می‌شود، مشکلات و اثرات متعددی نیز برای این گروه به همراه دارد. حتی بزرگسالان نیز در مواجهه با بیماری سرطان احساسات گوناگونی همچون ترس، ناامیدی، هراس از درمان و دارو، خشم و ترس از مرگ را تجربه می‌کنند. با این وصف می‌توان دریافت که کودکان چقدر نسبت به بزرگسالان در این خصوص آسیب پذیرتر هستند. بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان از هر نوع، آسیب‌های روانی و پریشانی‌ شدید جسمی را تجربه می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که با نقاشی و موسیقی می‌توان به‌طور قابل توجهی این آسیب‌های روحی و جسمی را کاهش داد. در این بخش قصد داریم اثرات نقاشی و موسیقی بر افزایش امید و شادکامی در کودکان سرطانی را مورد بررسی قرار دهیم.

تاثیر نقاشی و موسیقی بر افزایش امید در کودکان سرطانی

کودکان نسبت به بزرگسالان به لحاظ روحی و جسمی حساسیت‌های بیشتری دارند، بنابراین در مواجهه با موقعیت‌های خاص همچون ابتلا به سرطان بیشتر آسیب می‌بینند. ناامیدی و کاهش سطح شادکامی از جمله اثرات منفی است که ابتلا به سرطان برای گروه سنی کودک به همراه دارد. البته که این رخداد عجیب نیست و حتی بزرگسالان مبتلا به سرطان هم در معرض ابتلا به پریشانی روان و جسم قرار دارند.


آنچه که در خصوص کودکان مبتلا به سرطان حائز اهمیت است، چگونگی مقابله با این احساس ناخوشایند و مهار آن است. گروهی از کودکان مبتلا به سرطان، پریشانی‌های شدید روانی و جسمی را تجربه می‌کنند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که با استفاده از نقاشی و موسیقی می‌توان مشکلات روانی ناشی از سرطان را به میزان قابل توجهی در کودکان سرطانی کاهش داد و یا کنترل کرد. البته باید خاطر نشان شویم که هنوز به‌طور قطع ثابت نشده که نقاشی یا موسیقی درمانی می‌تواند بر بیماران آنکولوژی از رده سنی کودک کاملاً اثری مثبت داشته باشد یا خیر!

هدف از بررسی تاثیر نقاشی و موسیقی بر میزان شادکامی و امید کودکان سرطانی چیست؟

در واقع تمام  مطالعاتی که در حوزه کودک و نوجوان در خصوص تاثیر نقاشی و موسیقی بر افزایش شادکامی و امید به زندگی کودکان سرطانی انجام می‌گیرد، هدفی واقعگرایانه را دنبال می‌کنند. هدف از تمام این مطالعات تعیین حدود تاثیر نقاشی درمانی و موسیقی بر گروه کودکانی است که درگیر به سرطان هستند.

آیا همیشه نقاشی تاثیر مثبت بر امید به زندگی در کودکان سرطانی دارد؟

در حقیقت نمی‌توان در این خصوص نظری قطعی داد. با وجود اینکه انجام فعالیت‌هایی همچون نقاشی و گوش دادن به موسیقی تاثیری مثبت بر روان انسان دارد، اما نمی‌توان گفت که تمام کودکان سرطانی که نقاشی درمانی را تجربه می‌کنند نتیجه‌ای یکسان و کاملاً مثبت بدست می‌آورند.

اکثر مطالعاتی که در این مورد انجام گرفته‌اند، کارآزمایی‌های تصادفی سازی و مطالعات تجربی غیر تصادفی بودند. برخی از این مطالعات نشان می‌دهند نقاشی درمانی تاثیر مثبتی بر کاهش اضطراب و ناامیدی ناشی از سرطان در کودکان دارد. همچنین نشان داده شده که نقاشی درمانی سبب افزایش امید به زندگی و بهبود کیفیت زندگی در کودکان مبتلا به سرطان می‌شود.

در مقابل مطالعات و نتایج مثبت باید به برخی مطالعات با نتیجه منفی نیز اشاره کرد. تعداد کمی از مطالعات صورت گرفته در این خصوص نشان می‌دهند که تاثیر نقاشی درمانی در کودکان سرطانی متفاوت است. طبق این مطالعه انجام شده برخی از کودکان شرکت کننده بعد از مداخله نقاشی درمانی سطح اضطراب و ناامیدی بیشتری را تجربه کرده‌اند.


اثرات مثبت نقاشی و موسیقی بر افزایش امید و شادکانی در کودکان مبتلا به سرطان

به‌طور کلی مطالعات در حوزه کودکان مبتلا به سرطان نشان می‌دهد که نقاشی درمانی و موسیقی در سطوح متفاوت اثرات مثبتی به همراه دارند. از مهم‌ترین اثرات نقاشی و موسیقی در کودکان سرطانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بهبود احساسات منفی
  • تسکین علائم جسمی
  • تسکین علائم روانی
  • افزایش ارتباطات اجتماعی
  • افزایش امید به زندگی
  • افزایش شادکامی

استراتژی نقاشی درمانی و تاثیر آن بر کودکان سرطانی

نقاشی درمانی نوعی استراتژی مداخله روانشناختی کمکی است، که برای کودکان مبتلا به سرطان بکار گرفته می‌شود. با این حال باید مطالعات زیادی صورت گیرد و نتایج زیادی در کنار هم قرار بگیرند، تا به این پاسخ برسیم که آیا نقاشی درمانی تاثیر مستقیم بر درمان و افزایش امید کودکان سرطانی دارد یا نه.

تسکین درد در کودکان سرطانی با موسیقی درمانی

موسیقی درمانی یکی دیگر از استراتژی‌های روانشناختی است که می‌تواند به کودکان سرطانی برای بهبود سریعتر کمک کند. کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان با توجه به سن و ویژگی‌های شخصیتی که دارند، از موسیقی تاثیری متفاوت دریافت کرده و در سطوح مختلف کاهش دردهای ناشی از بیماری و درمان را نیز تجربه می‌کنند.

موسیقی در گروه هنر درمانی از مجموعه روش‌های روان درمانی قرار می‌گیرد. موسیقی به کودک سرطانی کمک می‌کند نسبت به هیجانات و افکار درونی خود آگاه‌تر شود. همچنین موسیقی به او کمک می‌کند چالش‌های درونی و بیرونی خود را بشناسد و بر آن‌ها بهتر غلبه کند. در واقع موسیقی درمانی مهارت‌های مقابله‌ای کودک سرطانی را پرورش داده و تقویت می‌کند.


کاهش اثرات درمانی دردناک در کودکان با موسیقی

مطالعات نشان می‌دهند که موسیقی اگر بعنوان یک روش روان درمانی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند اثرات درمانی دردناک را در کودک سرطانی کاهش دهد. با بهبود مشکلات روانی و شناختی شاهد کاهش مشکلات جسمانی و درد ناشی از بیماری و درمان هم خواهیم بود. اختلالات و آثار مخرب بیماری همچون سردرد مزمن، استرس و اضطراب را می‌توان با موسیقی درمانی کنترل کرد.

کاهش پرخاشگری و درد با موسیقی در کودک مبتلا به سرطان

اگر تجربه مراقبت از یک کودک سرطانی را داشته باشید، میدانید که به علت درمان و همچنین اثرات بیماری درد خفیف تا شدید را تجربه می‌کند. بروز درد باعث احساس کلافگی و پرخاشگری می‌شود، بنابراین بیمار نسبت به زمانی که سلامت بوده آستانه صبر کمتری دارد و ممکن است در موقعیت‌های مختلف پرخاشگر و عصبی باشد.

در تحقیقی نشان داده شده که موسیقی درمانی می‌تواند مستقیماً بر این احساسات و واکنشات منفی تاثیر بگذارد. کودک سرطانی پس از موسیقی درمانی کاهش درد را تجربه کرده و از سطح پرخاشگری و بی‌قراری‌اش کاسته می‌شود. با کاهش دردها کیفیت زندگی کودک افزایش یافته و انجام فعالیت‌ها دیگر برایش طاقت فرسا و غیرممکن نخواهد بود.

ضمناً نشان داده شده که موسیقی درمانی سبب کاهش ادراک درد در کودک سرطانی می‌شود. یعنی کودک با وجود درد مزمن، اما به علت موسیقی درمانی ادراک خفیفی از آن دارد.


بهبود احساسات منفی با نقاشی در کودک سرطانی

کودک مبتلا به سرطان برحسب نوع بیماری و شرایطی که تجربه می‌کنند، ناخواسته درگیر احساسات منفی متعددی می‌شود. از ترس مرگ و ترس از عدم درمان تا هراس از درمان از جمله احساسات منفی هستند که او تجربه خواهد کرد. نقاشی به کودک کمک می‌کند آنچه که در ذهن دارد را روی کاغذ بیاورد و ذهن خود را تخلیه کند. با استفاده از تصاویری که کودک مبتلا به سرطان ترسیم می‌کند، پزشک کودک و والدین می‌توانند خیلی بهتر با احساسات منفی او مقابله کرده و از این فضا دور کنند.

نتیجه گیری

نقاشی درمانی و موسیقی درمانی به‌طور کلی از جمله روش‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش احساسات منفی در انسان بخصوص گروه کودک کمک کنند. همچنین کودکان سرطانی که با نقاشی و موسیقی میانه خوبی دارند علائم جسمی و روانی‌شان زودتر بهبود پیدا می‌کند. این کودکان ارتباطات اجتماعی بهتری دارند و بطور کلی امید و شادکامی بیشتری را تجربه می‌کنند.